တခါက မိမိတို့ အစ္စလမ် တော်လှန်ရေး ကြီးအား ကမ္ဘာတဝှမ်း သို့ တင်ပို့ ရမည်ဟု ရှီးယိုက် ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်ကြီး အယာတိုလာ ခိုမေနီ၏ ညွှန်ကြားချက်နဲ့ အညီ ဒေသတွင်းရှိ ဆွန်နီများ အုပ်ချုပ်နေသော နိုင်ငံများ အပြင် အရှေ့အလယ်ပိုင်း တခွင်တွင်ပါ အသေခံ ဗုံးခွဲသူများ ရာချီ မွေးထုတ်ပေးခဲ့တဲ့ အီရန် နိုင်ငံ အဖို့ ယခုအခါ ဒေသတွင်း ဆိုးဝါးလာနေသော အခြေအနေများကြောင့် မိမိတို့ နိုင်ငံများအချင်းချင်း စည်းလုံးညီညွတ်ကြဖို့ လက်ရှိ အီရန် ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင် အာယာတိုလာ ခါမေနီက ပန်ကြားရတဲ့ အဆင့် ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။

မငြင်းနိုင်တဲ့ အထောက်အထား များကြောင့် ယူကရိန်း လေယာဉ် ကို ပြစ်ချခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံလိုက်ရပြီ ဖြစ်တဲ့ အတွက် ခါမေနီ ကို တိုင်းပြည်ကနေ ထွက်သွားဖို့ တောင်းဆို ဆန္ဒပြပွဲတွေ တနင်္ဂနွေနေ့က တီဟီရန် ရှိ အာဇဒီ ရင်ပြင်မှာ ထောင်ပေါင်းများစွာသော လူထုကြီး စုရုံးလာခဲ့ကြပါတယ်။ အဆိုပါ ဆန္ဒပြပွဲများက နိုင်ငံ အနှံ့ ပျံ့နှံ့လာနေပြီး ရှီရက်ဇ်၊ အက်ဖာဟန်၊ ဟာမီဒန် နှင့် အိုယူမီရေး မြို့ကြီးများအထိ ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။

ဆူလေမာနီးကို အမေရိကန်တို့ သုတ်သင်လိုက်ပြီးနောက် အမေရိကန်အပေါ် ဒေါသကြောင့် အီရန်အစိုးရ အပေါ် ရရှိလာတဲ့ ထောက်ခံမှုတွေ နေ့ခြင်းညချင်း ဆိုသလို ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ မြို့လယ်မှာ လောလောလတ်လတ် ထောင်ထားတဲ့ ဆူလေမာနီး ဓါတ်ပုံကြီးကိုလည်း ဖြုတ်ချ ခဲ့ကြပြန်ပါတယ်။ မြေကြီးပေါ်မှာ ရေးဆွဲထားတဲ့ အမေရိကန် နဲ့ အစ္စရေး အလံတွေကို ယခင်ကအုတ်အော်သောင်းနင်း တက်နင်းခဲ့ကြပေမဲ့ ယခုအခါ တက်မနင်းမိအောင် ရှောင်ရှားခဲ့ကြတာကို  ဗီဒီယို ကလစ်တွေမှာ တွေ့နေရပါတယ်။

ဒီလို ဆန္ဒပြမှုတွေ ဖြစ်လာရတဲ့ အရင်းခံ အကြောင်းမှာ အဆိုပါ လေယာဉ်ကြီးပေါ်တွင် လိုက်ပါသွားသူ ၁၇၆ ဦးထဲတွင်  ကနေဒါ နိုင်ငံသားများ ပါနေကြတယ်ဆိုပေမယ့် ခရီးသည် ၈၀% လောက် က အီရန် လူမျိုးတွေ ဖြစ်နေကြလို့ ပါ။ သေဆုံးသွားတဲ့ ကနေဒါနိုင်ငံသား ၅၇ ယောက်မှာ အများစုက ကနေဒါ နိုင်ငံသား အဖြစ် ခံယူထားကြတဲ့ အီရန်နိုင်ငံသားတွေ ဖြစ်ပြီး၊ ကနေဒါကို ကျောင်းလာတက်နေတဲ့ ကျောင်းသားတွေ၊ကနေဒါနိုင်ငံသား မဖြစ်သေးတဲ့ အမြဲတမ်း နေထိုင်ခွင့် ရသူ စုစုပေါင်း ၈၂ ဦး ပါဝင်နေပါတယ်။ ယူကရိန်း ကနေ ထရန်စစ် လုပ်ပြီး ကနေဒါကို လာမယ့် လူတွေ ဖြစ်ကြပါတယ်။

ဒီအချက်ကို နိုင်ငံတကာ သတင်းဌာနတွေက  မှေးမှိန်ထားပြီး အပြစ်မဲ့ ခရီးသည်တွေ အပေါ် အစိုးရရဲ့ ရက်စက်မှုတွေ ကြောင့် တရားမျှတမှု လိုလားတဲ့ အီရန် ပြည်သူတွေ ဆန္ဒပြကုန်ကြပြီလို့ ဦးစားပေးရေးသားနေကြတာတွေကို ကျွန်တော်တို့ အဖို့ ထိုသို့သော သတင်းဌာနတွေရဲ့ မလိုတမျိုး လိုတမျိုး ညီညီညွတ်ညွတ် ရေးသားနေတာတွေကို သင်ခန်းစာ ယူလို့ရပါတယ်။

အမေရိကန် အဖို့လည်း အလားတူ ပြစ်မှုမျိုး ကျုးလွန်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်၊ ၁၉၈၈ ဇူလိုင်လမှာ တီဟီရန် မှ ဒူဘိုင်းသို့ ပျံသန်းလာတဲ့ အီရန် ခရီးသည်တင် လေယာဉ်ကို အမေရိကန် ကရူဇာ စစ်သင်္ဘော USS Vincennes က မြေပြင်မှ ဝေဟင်ပြစ် ဒုံးကျည်နဲ့ ပြစ်ခတ်ခဲ့တဲ့ အတွက် ခရီးသည် ၂၉၀ အသက်ဆုံးရှုံးသွားခဲ့ရဖူးပါတယ်။ ဒီလုပ်ရပ်ကို အမေရိကန်က တောင်းပန်ခဲ့ခြင်း မရှိသော်လည်း အိုင်စီဂျေ မှာ တရားစွဲဆိုခံရပြီးနောက် လေယာဉ် တန်ဖိုး အပါအဝင် ဒေါ်လာ ၁၃၁.၈ သန်း လျော်ကြေးပေးခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ထိုအချိန်က မိမိတို့ သည် အီရန် F14 ဂျက်တိုက်လေယာဉ်ကိုသာ ပြစ်ချခဲ့တာလို့ အမေရိကန်တို့မှ  ငြင်းဆိုခဲ့ပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာ ဝန်ခံခဲ့ကြရပါတယ်။

အဆိုပါ ဖြစ်ရပ်နှစ်ခုအပြင် လက်ရှိမှာ ခရီးသည်တင် လေယာဉ်ပြစ်ချခံခဲ့ရမှု သုံးကြိမ်ရှိထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၅၅ တွင် အစ္စရေး ပိုင် အယ် အား လေယာဉ်ကို ဘူဂေးရီယား လေတပ် ပိုင် MIG 15 လေယာဉ် မှ ၎င်းတို့ လေကြောင်းပိုင်နက်အတွင်း ပြစ်ချခဲ့မှု၊ ၁၉၇၃ အတွင်း လစ်ဗျား ပြည်တွင်းလေကြောင်းလိုင်းမှ လေယာဉ်တစီး ဆိုင်းနိုင်းကျွန်းဆွယ်ထဲသို့ ရာသီဥတု ဆိုးဝါးပြီး လမ်းမှား ဝင်လာတာကို အစ္စရေး လေတပ်က ပြစ်ချခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၈၃ စက်တင်ဘာလ မှာ  အားလုံးသိကြတဲ့အတိုင်း တောင်ကိုရီယား ခရီးသည်တင် လေယာဉ် ကို ဆိုဗီယက်တို့ ပြစ်ချခဲ့ဖူးပါတယ်။

အီရန် သမ္မတ ဟာဆန် ရိုဟာနီ နဲ့ တော်လှန်ရေး အစောင့်တပ် စစ်ဦးစီးချုပ် ဟိုစိန် ဆာလာမီ တို့က ၎င်းတို့ရဲ့ အမှားကို ပါလီမန် မှတဆင့် ရှားရှားပါးပါး တရားဝင် ဝန်ချတောင်းပန်ခဲ့ကြပါတယ်။ သို့သော်လည်း လက်ရှိ အခြေအနေများသည် အမေရိကန် ရဲ့ သွေးထိုးမှုကြောင့် လို့ ပြောနေတဲ့  ကြားမှာ အမေရိကန် သမ္မတ ဒေါ်နယ် ထရန့် က အကြမ်းဖက် သမားတွေ ကို မသတ်ရန် တွစ်တာကနေ ပြောနေပြန်တဲ့ အတွက် အီရန် အစိုးရ ဝါဒ ဖြန့်နေတာတွေကို ထောက်ခံပေးလိုက်ပြန်ပါတယ်။

အီရန် အစိုးရက အမေရိကန် ရဲ့ လုပ်ရပ်ကို လုံခြုံရေးကောင်စီကနေ ရှုတ်ချပေးဖို့ ကုလအတွင်းရေးမှုးချုပ်ထံ စာရေးသား တောင်းဆိုခဲ့သော်လည်း အစည်းအဝေးတောင် ခေါ်ယူ ကျင်းပခဲ့ခြင်း မရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။ (သို့သော် ယခင်က ဗီယက်နမ် တောင်းဆိုခဲ့တဲ့ ကုလပဋိညာဉ် စာတမ်း တာဝန်ခံချက်များ အပေါ် ဆွေးနွေးဖို့ ကျင်းပခဲ့တာတော့ ရှိပါတယ်) ၊ ကုလ အတွင်းရေးမှုးချုပ်က ကမ္ဘာ ငြိမ်းချမ်းရေး အတွက် လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ ပန်ကြားကြောင်း ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပေမယ့် ကမ္ဘာ သတင်းတွေကတော့ အရေးတယူ  ပြောဆို ဖေါ်ပြခဲ့ကြတာမျိုး မတွေ့ရပါဖူး။ ယခင်က ဒီလို အရေး အခင်းကြီးတွေ ဖြစ်လာပြီဆိုရင် ကုလသမဂ္ဂ ကို အားကိုးတကြီး ရှိခဲ့ကြပေမယ့် ယခုအခါမှာ ဘယ်သူမှ ခေါင်းထဲ ထည့်မနေကြတော့ တဲ့ အဆင့်ထိ ရောက်ရှိသွားတာလည်း တွေ့နေရပါတယ်။

လက်ရှိ မှာ ဆန္ဒပြသူတွေကို ရဲများ က မျက်ရေယိုဗုံးတွေအပြင် လူကို မသေနိုင်တဲ့ အမာစား ကျည်အမဲမျိုး နဲ့ ဖြိုခွင်းနေတယ်လို့ သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေပါတယ်။

လောလောဆယ် အမေရိကန် ရဲ့ အနိုင်ကျင့်မှုကို ခံရတယ်ဆိုပြီး နိုင်ငံတကာ၏ ထောက်ခံမှု ရန်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေ ပျောက်ကွယ်သွားရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်း မှာ မီးမွှေးခဲ့ပြီး တကယ်တမ်း ဖြစ်လာတော့ အမေရိကန် ကို သူသေကိုယ်သေ မလုပ်ရဲ ပဲ အသေအပျောက် မရှိအောင် ပြစ်မှတ်ကို တမင်ရွေးပြီး ပြစ်ခတ်ရတဲ့ အထိ တုန့်ပြန်ခဲ့တာ ကြောင့်တကြောင်း၊ အမေရိကန် ပြစ်လို့ ထိမှန်သွားတာက တယောက်၊ သူတို့ အစိုးရကြောင့် သေသွားရတဲ့ အီရန်လူမျိုးတွေက ရာကျော်သွားရပြန်တဲ့ အတွက် သိက္ခာတွေ အကြီးအကျယ် ကျဆင်းသွားရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။