ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ရုရှား အာဏာပိုင်များက အတိုက်အခံ ခေါင်းဆောင် အလက်ဆေး နဗောနီ သေဆုံးသွားပြီဟု ထုတ်ဖေါ် ကြေငြာလာခဲ့သည်။

နဗောနီ သည် သာမန် လူတဦး သာဖြစ်ပြီး ဘာမှ ထူးထူးခြားခြား ပြောရလောက်သည့် လူမျိုး မဟုတ်။ သူသည် လည်း ကရင်မလင်မှ ရှိသည်ဟုပင် သဘောမထားသည့် အခြားသော သိန်းနှင့် သန်းနှင့် ချီ ရှိ ရုရှားများကဲ့သို့ပင် ပါးစပ်ပိတ် အောင့်အီးနေခဲ့ရသူ ဖြစ်သည်။

မိန်ုခွန်း ပြောသည့် အခါတိုင်းလည်း စာ နှင့် ပေနှင့် ကျမ်းဂန် အကိုးအကားများ ထည့်သွင်း ပြောတတ်သူ မဟုတ်၊ လူများ နှင့် အတူ ရောနှောထိုင်ကာ ၎င်းတို့ စိတ်ထဲ စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်နေကြသည့် ကျန်းမာရေး စောင့် ရှောက်မှု၊ စာသင်ကျောင်းများ၊ ကျင်း တွေ ချိုင့်တွေနှင့် ပြည့်နေသည့် လမ်းများ၊၊ ပေါင်မုန့် ဈေးနှုန်း အစရှိသည် တို့ကို စိတ်ဝင်တစား နားထောင်ပြီး ပြောဆို ဆွေးနွေးလေ့ရှိသူ ဖြစ်သည်။

၎င်းသည် ဖီလော်ဆိုဖာ တဦး မဟုတ်၊ ကြားပေါက် ရှေ့နေ အလုပ်လည်း လုပ်တတ်ပြီး ဘလောဂါ တဦး၊ ထိုမှတဆင့် ဗလာဒီမာ ပူတင် နှင့် သူ၏ အပေါင်းအပါ လူလိမ် သူခိုး များ အား ဆန့်ကျင်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယခုအခါ တွင်‌ တော့ လူလိမ် သူခိုးများ လောက်နှင့် မလုံလောက်တော့ဘဲ လူသတ်သမားများဟုပါ ထည့်သွင်း ပြောဆိုရတော့မည် ဖြစ်သည်။

၎င်းတို့ ဖက်တွယ်ထားသည့် အကျင့်ပျက် ခြစားမှု၊ ဆွေမျိုး ကောင်းစားရေး၊ လောဘ နှင့် ကိုယ်ကျင့် သိက္ခာ ပုတ်သိုးဆွေးမြေ့နေမှု မှန်သမျှ ကို ဆန့်ကျင် တွန်းလှန်ခဲ့သည်။ ထို့အတွက်လည်း သူသည် အကြိမ်ကြိမ် နှောက်ယှက်ခံရမည်၊ ထောင်သွင်း အကျဉ်းချ ခံရမည်၊ နှုတ်ပိတ်ခံရမည့် အရေးများကိုလည်း သိရှိပြီး ဖြစ်သည်။

သို့သော် အလက်ဆေး နဗောနီ ဆိုသူသည် သေရမည်ကို မှုသူ မဟုတ်၊ သူကိုယ်သူလည်း သေလူ တယောက် အဖြစ် သဘောထားပြီး မကြာခဏ ပြောဆိုလေ့ရှိသူ ဖြစ်သည်။

သေခြင်းတရား နှင့် လည်း တကယ်တမ်း ရင်ဆိုင်ရလု နီးနီး ဖြစ်ခဲ့ဘူးသည်။ ၂၀၂၀ ဩဂုတ်လ အတွင်း ဆိုက်‌ဘေးရီယားသို့ စည်းရုံးရေး ခရီး ထွက်ခဲ့စဉ် အတွင်း သူ၏ အဝတ်အစားများအား ရုရှား စစ်တပ်မှ ကြိုတင် ပက်ဖျန်းထားသော နိုဗီချော့ ခေါ်သည့် အဆိပ် ဆေးရည်များကြောင့် သတိပြန်လည်လာခြင်း မရှိတော့ပဲ မေ့မျော သွားခဲ့သည်၊ ထိုဒေသရှိ ဆေးရုံမှ သူ့အား ကုသပေးနိုင်ခြင်း မရှိ၍ ဘာလင်သို့ လေယာဉ် နှင့် တင်ခေါ်လာခဲ့ရသည်။ ငါးလ ကြာမှ ပြန်လည် ကျန်းမာလာသဖြင့် ရုရှားသို့ ပြန်လာခဲ့သည်။

ပြန်ရောက် ရောက်ခြင်းမှာပင် အဓိပ္ပါယ်မဲ့ စွပ်စွဲချက် များ နှင့် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။ နှစ်ရက် အကြာမှာပင် "အတွင်းခံ ဘောင်းဘီ အား အဆိပ်ထဲ့သည့် ပူတင်" အပေါ် လက်စားချေခွင့် ရခဲ့သည်၊ သူ၏ အဖွဲ့မှ ပင်လယ်နက် ကမ်းခြေရှိ ပူတင်၏ လျို့ဝှက် နန်းတော်အား အသေးစိတ် ရိုက်ကူးထားသည့် နှစ်နာရီကြာ သတင်းကား ကို ထုတ်လွှင့်နိုင်ခဲ့သည်၊ ထိုရုပ်ရှင်ထဲတွင် ရဟတ်ယာဉ် ဆင်းသက်သည့် ကွင်းများ၊ အမိုးခုံး သီးသန့် ဘုရားရှိခိုးကျောင်း၊ ‌ရွှေနှင့် လုပ်ထားသော အိမ်သာသုံး ဘရွတ်တံ၊ ကိုယ်လုံးတီး မယ်များ ‌ချောတိုင်တက်ရာ စင်မြင့် အစရှိသည်တို့ကို ရိုက်ပြ နိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းအဖို့ အထူးတလည် ပြောစရာပင် မလိုတော့၊ ရုပ်ရှင်ကား မှ အကုန်အစင် ပြောသွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။

ပူတင်၏ နန်းတော်ကြီး အား လေထိုးရာဘာ လှေတစီး ပေါ်မှ လွှတ်တင်လိုက်သော ဒရုန်းဖြင့် ရိုက်ကူးထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ဟော်လီဝုဒ်၏ လျို့ဝှက်သဲဖို ရုပ်ရှင် ဆန်ဆန်ပင် ဖြစ်သည်။ နဗောနီသည် နိုင်ငံရေး အား "The Wire"၊ " The West Wing" ကဲ့သို့ ရုပ်ရှင် နှင့် ရုပ်သံ ဇာတ်လမ်းများမှ အတော်များများ နီးပါး လေ့လာ မှတ်သားခဲ့သူ ဖြစ်သည်။

အဖမ်းဆီးခံရပြီး‌ နောက်တွင်လည်း သူ၏ ရှေ့နေများ၏ အကူအညီ ဖြင့် အကျဉ်းထောင်ထဲမှ Instragram ပို့စ်များ တင်လေ့ ရှိပြန်သည်။ သူ့ကိုယ်သူလည်း ကမ္ဘာသစ် ဆီသို့ သွားနေသော အာကာသ ယာဉ်၏ ပဲ့ထိန်းခန်းထဲ ရောက်နေသလို စိတ်ကူးယဉ်နေခဲ့သူ ဖြစ်သည်။

သူ၏ ကမ္ဘာသစ် ‌ဆိုသည်ကား မည်သူတဦးတယောက်မျှ ခြိမ်းခြောက် မခံရသည့် လွတ်လပ်ပြီး ဒီမိုကရေစီ အပြည့်အဝ ရှိမည့် ရုရှား အနာဂတ်ပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ပူတင်လက်ထက်တွင် အမောက်ထောင်လာကြသော နိုင်ငံရေး အာဏာ ဆုပ်ကိုင်လာသည့် လူတစုက အရင်းရှင်ဝါဒ နှင့် လစ်ဘရယ် ဝါဒ များကို အယုံအကြည် ကင်းမဲ့အောင် လုပ်လာကြသည်။ ထိုဝါဒ နှစ်ရပ်စလုံးအားလည်း ရုရှားလူထုသည် တခါဖူးမျှ ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ‌တွေ့ကြုံခဲ့ကြဖူးခြင်း မရှိ၍ လက်ခံလာအောင် ပြောဖို့က သူ့အတွက် အခက် ‌တွေ့လာခဲ့ရသည်။

သူ့နိုင်ငံအားလည်း စောရသူခိုး များ ကြီးစိုးမနေပဲ အခြား ဥရောပ နိုင်ငံများ နည်းတူ ပုံမှန် လည်ပတ်နေသော နိုင်ငံမျိုး ဖြစ်စေချင်နေသည်။

ငယ်စဉ်ဘဝကတည်းကပင် ဆိုဗီယက်စနစ်၏ ချို့ယွင်းမှုများက သူ့အား တဖြေးဖြေး နှင့် အလင်းတံခါး ဖွင့်ပေးလာ ခဲ့သည်။ ကလေးဘဝကပင် နွားနို့ သောက်ရဖို့ အရေး တမျှော်တခေါ် ရှည်လျားသော လူတန်းရှည်ကြီး ကြားထဲ တန်းစီခဲ့ရပုံ၊ ပီကေ ဝါးချင်၍ အိမ်မက်ပင် မက်ခဲ့ရပုံ တို့ကို သူ မမေ့နိုင်ခဲ့။

နွေရာသီများတွင် အဖိုး အဖွားများ ရှိရာ ချာနိုဘိုင်း မြို့တွင် သွားရောက်နေထိုင်ခဲ့ရသည်၊ နျူကလီယား ဓါတ်ပေါင်းဖိုကြီး ပေါက်ကွဲပြီးနောက်တွင် အစိုးရက အားလုံး ပုံမှန် ပြန်ဖြစ်နေပြီ ဟု လိမ်ညာလိုသဖြင့် ရေဒီယို သတ္တိကြွ ဓါတ်များ ဖုံးနေသော‌ မြေကြီးအောက်မှ အာလူးများကို တူး ခိုင်းခဲ့သည့် အဖြစ် ကြောင့် ဆွေမျိုး တချို့ သေဆုံးသွားခဲ့ရသည်များကို သူ၏ အာရုံတွင် စွဲထင်ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။

ဆိုဗီယက် အစိုးရ ပြိုလဲသွားချိန်တွင် နိုးထလာခဲ့သော သူ၏ လစ်ဘရယ် အိမ်မက်များသည် ခေတ္တခဏ သာ ခံခဲ့ပြီး လူဆိုးဂိုဏ်းများ၏ လုယက် ယူငင်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ သူသည် ထိုအဖြစ်ကို ပူတင် သမ္မတ ဖြစ်လာသည့် ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်အထိ ဘေးမှ သာ ရပ်ကြည့်နေခဲ့သည်။ အစိုးရသည် အရာရာတိုင်းအား သံသယ ပွားလာပြီး ရွံရှာဖွယ် ဖြစ်လာသည့် အခါတွင်တော့ သူသည် နိုင်ငံရေး ရေစီးကြောင်းထဲ ဝင်ရောက် စီးမျော ပါဝင်လာခဲ့တော့သည်။

သူသည် သက်တမ်း ရင့်ထော်နေပြီ ဖြစ်သော လစ်ဘရယ် ပါတီကြီး ဖြစ်သော ယက်ဘလိုကာ သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ သို့သော် သူ၏ အမျိုးသားရေး အစွန်းထွက်မှုများ ကြောင့် ပါတီတွင် အပြင်လူ တဦးလို ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် သူသည် ‌ဒေသ အောက်ခြေ လူထု နှင့် တွေ့ဆုံပြီး အသံမဲ့ ဖြစ်နေသူများ ဖက်မှ ရပ်တည်ကာ အကျင့်ပျက် ခြစားမှုများကို နည်းလမ်းပေါင်းစုံ ဖြင့် တိုက်ဖျက်လာခဲ့သည်။ ရုရှား အစိုးရပိုင် ကုမ္ပဏီကြီးများ၏ ရှယ်ယာ များကိုပင် ဝယ်ယူပြီး ကုမ္ပဏီ နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေးများသို့ တက်ပြီး ၎င်းတို့ ခိုးဝှက်ယူငင်နေမှု များကို မေးခွန်းထုတ်လာခဲ့သည်။

လူထု ထံမှ သတင်း အချက်အလက်‌များ ရယူနိုင်ရန်အကျင့်ပျက် ခြစားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ဝက်ဆိုက်များ တည်ထောင်ပြီး သူ၏ နိုင်ငံရေး ယန္တရားကြီး အဖြစ် အသုံးချလာခဲ့သည်။ 

ဘော်လတစ်ရှိ ကာလင်နင်ဂရက်မှသည် တရုတ်နယ်စပ်ရှိ ကာဘာရော့စ် အထိ နိုင်ငံ တလွှား ရုံးခွဲပေါင်း ၄၀ ခန့် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ အစိုးရ၏ ကျောထောက်နောက်ခံ ပေးထားသော အကျင့်ပျက် ခြစားမှု များကို မနားမနေ ဖေါ်ထုတ်လာခဲ့သည်။

၂၀၁၃ တွင် ငွေအလွဲသုံးစား သည့် လုပ်ကြံ စွပ်စွဲမှု များ ခံနေရသည့် ကြားမှ မော်စကို မြို့တော်ဝန် အဖြစ် ဝင်ရောက် အရွေးခံခဲ့ရာ မဲ အရည်အတွက်၏ ၂၇ ရာနှုန်း ရရှိခဲ့သည်။

နောက်ပိုင်းတွင် နဗောနီ၏ ဩဇာအာဏာသည် တရှိန်ထိုး မြင့်တက်လာနေ၍ ကရင်မလင် နန်းတော်မှ စိုးရိမ်လာပြီး သူ့အား သမ္မတ ရာထူး ဝင်ရောက် မယှဉ် ပြိုင်ရန် ပိတ်ပင် တားဆီးလာခဲ့သည်။ သို့သော် YouTube မှ တဆင့် သူ၏ နိုင်ငံရေး တင်ပြချက်များကို တော့ တားမြစ် နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။

၂၀၂၁ အိမ်အပြန် အဖမ်းခံရချိန်တွင် သူ့အား ရဲစခန်းထဲ မှာပင် အမှု စီရင်ခဲ့သည်၊ အပြစ်ရှိသည်ဟူသော စီရင်ချက်ကို မျှော်လင့်ပြီး ဖြစ်သော်လည်း သူ့အတွက် ရင်ဖွင့်စရာ တရားခွင် တခု ရှိလာခဲ့သည်။

၂၀၂၂ ဖေဖေါ်ဝါရီ တွင် ပူတင်မှ ယူကရိန်းအား ကျုးကျော် တိုက်ခိုက်လာသည့်အခါ အကျဉ်းစခန်း မှနေ၍ ရုရှား နိုင်ငံသားများအား လမ်းပေါ်ထွက်၍ ဆန္ဒပြကြရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

သို့သော် သူကိုယ်တိုင်လည်း ပူတင်ကဲ့သို့ပင် ရုရှား၊ ယူကရိန်း၊ ဘဲလာရုစ် တို့သည် ဆလားဗစ် မျိုးနွယ်စုဝင်များ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်နေသူ ဖြစ်သည်။ သူ၏ ဖခင်သည် ယူကရိန်း ဖြစ်ပြီး မိခင်သည် ရုရှား ဖြစ်သည်။

ပူတင် လက်ပါးစေများက သူ့အား တမှုပြီး တမှု ထပ်ဆင့်လာခဲ့ပြီး အစွန်းရောက်ဝါဒကြောင့် ဆိုကာ နောက်ထပ် ၁၉ နှစ် ထပ်တိုးလိုက်ပြန်သည်။ သူ့အား ဂူလပ် ဟု ခေါ်သည့် ခေတ်သစ် ချွေးတပ်စခန်းသို့ ပို့ခဲ့ကြသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ဒီဇင်ဘာလ အတွင်း သူ၏ ရှေ့‌နေများနှင့် ရက်သတ္တပတ် အတန်ကြာ အဆက်သွယ် ပြတ်သွားခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဝေးလံလှသော အာတိတ်စက်ဝန်း‌ အထက်ရှိ ယာမား-နီနက် စခန်း သို့ ရောက်နေသည်ကို ရှာဖွေ တွေ့ရှိ ခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ လွန်စွာ မှ အေးခဲလှသော အရပ်တွင် ပတ်ဝန်းကျင် နှင့် အဆက်ဖြတ်ခံရပြီး တကိုယ်တည်း နေခဲ့ရသည့် အတိုင် သူ၏ စိတ်ဓါတ် ခွန်အားသည် ယုတ်လျော့ သွားခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ဇနီးသည် ယူလီယာ ထံသို့ ပေးစာများတွင် အရွှန်းဖေါက် ရေးသားထားသည်များကို တွေ့လာရသည်။

ဗီဒီယို လင့်ခ် ဖြင့် ပြုလုပ်‌ သော တရားရုံးချိန်းများတွင်လည်း တရားသူကြီးများ၊ အစိုးရ ရှေ့နေများ နှင့် ထောင်ဝန်ထမ်းများကို ကောင်းကောင်း ထိုးနှက် တိုက်ခိုက်‌နေမြဲပင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့အား လာမည့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပူတင်အား ဆန့်ကျင်မဲထည့်ရန်ပင် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ သူ့အား စိတ်ဓါတ်ပြိုလဲသွားအောင် စီမံထားသည့် အခြေအနေများကိုလည်း သူ၏ ဆိုရှယ် မီဒီယာ ပို့စ်များ တွင် ဘာမှ မဖြစ်လေဟန် ရေးသားခဲ့ပြန်သည်။

ရုရှားသို့ ပြန်လာဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့မှုအတွက်လည်း မည်သည့် အခါမျှ နောင်တ မရခဲ့ကြောင်း အတူ အကျဉ်းကျနေသူ များ နှင့် ထောင်ဝန်ထမ်းများက မေးမြန်းခဲ့သည်များကို ပြန်ဖြေရာတွင် ပြောဆိုခဲ့သည်။

သူ၏ အတွေးအခေါ် အယူအဆ နှင့် နိုင်ငံ အပေါ် ထားသည့် ခံယူချက်များကို မည်သည့် အခါမှ စွန့်လွှတ်လိမ့်မည် မဟုတ်ဟု ‌ဆိုသည်။ သူ့အား ထောက်ခံသူများအားလည်း သူလို့ပင် သဘောထားကြရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

ရုရှားသို့ ပြန်ရောက်လာသည့် တတိယမြောက် နှစ်ပတ်လည် နေ့ ဇန်နဝါရီ လထဲတွင် "ပူတင်ဝါဒီ တို့ ကြီးစိုးသည့် ရုရှားသည် ရေရှည် ခံလိမ့်မည် မဟုတ်" ကြောင်း၊ "တနေ့ ကျွန်တော်တို့ နောက်ပြန်လှည့်ကြည့်တဲ့အခါ သူ ရှိနေတော့မှာ မဟုတ်" ဟု ရေးသားသွားခဲ့သည်။

(၂၀၂၄ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁၆ အီကောနော်မစ် မဂ္ဂဇင်းပါ "Alexei Navalny didn’t just defy Putin—he showed up his depravity" ဆောင်းပါးမှ ကောက်နှုတ်တင်ပြသည်။)