အထက်ပါ ‌ခေါင်းစဉ် ဖြင့် မြန်မာ အရေး သုတေသီ ဒေးဗစ် စကော့ မေသီဆန် မှ Asia Times တွင် ယခုလို ရေးသားထားသည်ကို ကောက်နှုတ် တင်ပြသွားပါမည်။

ထရမ့်သည် အိမ်ဖြူ‌ တော်သို့ တကျော့ပြန် ရောက်ခဲ့ချိန်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး စနစ်၊ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် နောက်ပိုင်း ကျင့်သုံးလာခဲ့သည့် လစ်ဘရယ် နိုင်ငံတကာ ဝါဒ၊ နေတိုး အဖွဲ့၊ အိမ်နီးချင်း ကနေဒါ၊ မက္ကဆီကို၊ အမေရိကန် လူ့အစည်းအရုံး ကြီး တွင် အစိတ်အပိုင်း အတော်များများ ပါဝင်နေသည့် ရွှေ့ပြောင်း ဝင်ရောက်လာသူများ၊ ထိတ်တန်း တက္ကသိုလ် ကြီးများ၊ တရားရေး စနစ်၊ မီဒီယာများ၊ အီလွန် မတ်စ် တို့သာမက လူတဦး တယောက်၏ အခြေခံ အသိ common sense ကိုပါ ချမ်းသာမပေးဘဲ စစ်ကြေညာ တိုက်ခိုက်လာခဲ့သည်။

ထရမ့်သည် မြန်မာ ပြည် ဘယ်နေရာတွင် ရှိနေသည် ကို အရေးတယူ လုပ် လေ့လာမည့်သူ မဟုတ်သော်လည်း ၎င်း၏ အစိုးရ အဖွဲ့ဝင်များကတော့ ပဋိပက္ခ ကြီး နှင့် နပမ်းလုံးနေရသည့် မြန်မာကို ၎င်းတို့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အတွက် ဆိုကာ လူသားချင်း စာနာ ထောက်ထားမှု ဖြင့် ပေးနေသည့် အကူအညီများ၊ ပညာရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး ပါ မကျန် စစ်ကြေညာလာခဲ့သည်၊ ထိုလုပ်ရပ်များသည် စစ်အုပ်စုသာ အကျိုး ရှိရာ ရှိကြောင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ပထမဆုံး ပစ်လွှတ်လိုက်သည့် အမြှောက်ဆံသည်ကား အသစ် ဖွဲ့စည်းလာသည့် အစိုးရ စွမ်းဆောင်ရည် မြှင့်တင်ရေး ဌာနသည် နှစ်စဉ် ထောက်ပံ့နေကျ မြန်မာလူငယ်များ၏ အာရှ နိုင်ငံများ တွင် ပညာ သင်ကြားနိုင်ရေး အတွက် ပေးသည့် ဒေါ်လာ ၄၅ သန်းရှိ စကောလားရှစ် ကို ဖြတ်တောက်ပစ်လိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ထိုအတွက် မြန်မာ ကျောင်းသား များ ကျောင်းတက်လက်စ ပညာတပိုင်းတစ နှင့် တိုးလို့တန်းလန်း ဖြစ်ကုန်ကြသည်။

ထိုသို့ ဖြတ်တောက်ခဲ့မှု ကို ထရမ့်သည် အပြုံးအရယ် မပျက် ၄၅ သန်း ဆိုတာ နည်းတဲ့ ပိုက်ဆံတွေ မဟုတ်၊ ဘယ်ရောက်ကုန်ပြီလဲဟု မိန့်ခွန်းထဲတွင် ထည့်ပြောသွားခဲ့ပြန်သည်။

ထရမ့်သည် မြန်မာကို ဂရုစိုက်မည့် လူမျိုး မဟုတ်၊ သို့သော် ၎င်း ဘာမှ သိမထားသည့် နိုင်ငံ မှ လူများ ဒုက္ခရောက်မည့် အရေးကို ရယ်စရာ အဖြစ် သဘောထား တတ်သူ တဦးထံမှ နောက်ထပ်လာဖို့ ရှိနေသည့် နမိတ်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

မကြာမီမှာပင် အမေရိကန် နိုင်ငံတကာ အကူအညီ ပေးရေး အေဂျင်စီ (USAID) ကို တိုက်ခိုက်လာတော့သည်။ ထို့အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ထိုင်း ရှိ မြန်မာ ဒုက္ခသည်များ၊ အဝေးရောက် မီဒီယာများ၊ အမျိုးသမီးရေးရာ အဖွဲ့များ အပါအဝင် အဖွဲ့အစည်း ပေါင်းစုံ အား ဗြောင်းဆန်သွားစေခဲ့သည်။

အမေရိကန် အစိုးရ စာရင်းဇယားများအရ USAID သည် ၂၀၁၁ တွင် မြန်မာ အတွက် ဒေါိလာ ၂၄ သန်း သုံးစွဲခဲ့ရာမှ တဖြေးဖြေး မြင့်တက်လာပြီး ၂၀၂၄ တွင် ဒေါ်လာ ၂၃၇.၆ သန်းထိ ရောက်လာခဲ့သည်။

ထိုအကူ အညီများ၏ ထက်ဝက်ခန့်သည် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု အကူအညီများ ဖြစ်ပြီး ကျန် ငွေများသည် အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီ အရေး နှင့် ကျန်းမာရေး ကဏ္ဍ အစရှိသည်တို့ အတွက် ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ အတွက် ဒေါ်လာ ၂၅၉ သန်း အထိ တိုးမြှင့် သုံးစွဲရန် လျာထား ထားပြီးသားလည်း ဖြစ်သည်။

ထိုသို့ ဖြတ်တောက်ခံလိုက်ရမှု ကြောင့် ဒုက္ခသည်များနှင့် ပြည်တွင်းရှိ စစ်ဘေးရှောင်များ အား ကျွေးမွေးရန် တာဝန်ယူထားသော ကမ္ဘာ စားနပ်ရိက္ခာ အဖွဲ့ကြီး ၏ လုပ်ငန်းများ ထိခိုက်သွားခဲ့ရသည်။ HIV ဝေဒနာရှင်များ လည်း နစ်နာသွားခဲ့သည်။

မတ်လ အတွင်း တွင် တတိယ လှိုင်း အဖြစ် VOA နှင့် RFA တို့အား ဆက်လက် တိုက်ခိုက်လာ၍ မြန်မာ ဘာသာ ဖြင့် ထုတ်လွှင်နေမှု များ ရပ်ဆိုင်းသွားခဲ့ရသည်။ ဒီမိုကရေစီ အရေး အမျိုးသား ရံပုံငွေ (NED) ပါ ထိခိုက်ခဲ့၍ ပြည်ပ အခြေစိုက် မြန်မာ မီဒီယာများ အတိ ဒုက္ခ ရောက်ကုန်ကြရသည်။

စတုတ္ထ လှိုင်း အဖြစ် ဆင်နွှဲလာသည်ကား ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့တွင် သမ္မတ၏ ကြေညာချက်ဆိုကာ ခရီးသွား ဗီဇာ ထုတ်ပေးရန် ပိတ်ပင်ခံလိုက်ရသော နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံ စာရင်းတွင် မြန်မာ ပါသွားခဲ့သည်။

ထရမ့်က နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ၊ အမျိုးသား လုံခြုံရေး၊ အကြမ်းဖက်ဝါဒ တိုက်ဖျက်ရေး ဆိုင်ရာ အမေရိကန်၏ ရည်မှန်းချက်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး မြန်မာ နိုင်ငံသားများ အမေရိကန် ဝင်ရောက်ခွင့် ကို လုံးဝဥသုံ ကန့်သတ် ပိတ်ပင်ရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်သည်ဟု ပြောလာခဲ့သည်။

မြန်မာ နိုင်ငံသား များ ထဲတွင် အိုဗာစတေး နေသည့် အရည်အတွက် လွန်စွာ များပြားသည်ဟု လည်း ‌ဆိုသည်။ သို့သော် (ရာနှုန်းအားဖြင့် B-1/B-2 တိုးရစ် ဗီဇာ ၏ ၂၇.၀၇%၊ ကျောင်းသား ဗီဇာ F, M, J တွင် ၄၂.၁၇% ရှိနေသော်လည်း) အရည်အတွက် အားဖြင့် မူ ၂၀၂၃ အတွင်း ငါးရာကျော်ခန့်သာ ရှိ၍ အခြား နိုင်ငံသားများ နှင့် ယှဉ်လျှင် လွန်စွာ နည်းပါးနေသည်။ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန အဆိုအရ ကျောင်းသားများ အတွက် ဗီဇာ အင်တာဗျူးကိုလည်း ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီဟု သိရသည်။ ၎င်းတို့ ၏ ဆိုရှယ် မီဒီယာ အကောင့်များကို စီစစ် စရာ ရှိ၍ ဟု ဆိုကာ အကြောင်းပြခဲ့သည်။

ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် နာမည်ကျော် ဖူးလ်လရိုက် ပညာသင်ဆု ချီးမြှင့်ရေး ဘုတ် အဖွဲ့မှ တဖွဲ့လုံး နှုတ်ထွက်သွားခဲ့သည်၊ ထရမ့် အစိုးရသည် ၎င်းတို့ ရွေးချယ်ထားသော ကျောင်းသား များ နှင့် နောက်ထပ် ရွေးချယ်ရန် ရှိသည့် ၁,၂၀၀ ခန့် ကိုပါ ပြည်ဝင်ခွင့် ငြင်းပယ်လိုက်ခြင်းကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန် တွင် မြန်မာ နိုင်ငံသား ၂၄၀,၀၀၀ ခန့် ရှိနေပြီး ဗမာများအပြင် တိုင်းရင်းသား မျိုးစုံ နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့ ကိုးကွယ်သည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းကြီးကျောင်းများ၊ ခရစ်ယာန် ဘုရားကျောင်းများ၊ ဗလီများ၊ ရိုးရာ အစားအသောက်များ ရောင်းချသည့် ဆိုင်များ စုံလင်စွာ ရှိနေသည်၊ နေထိုင်ကြသူများသည်လည်း အခြား မည်သည့် အသိုက်အဝန်းကိုမျှ ဒုက္ခပေးနေခြင်း၊ ခြိမ်းခြောက်ခြင်း မျိုးလည်း မရှိကြပေ။

ထရမ့်၏ မြန်မာ တို့အပေါ် နှိပ်ကွပ်လာခြင်းကြောင့် အမေရိကန်ရှိ မြန်မာ အသိုက်အဝန်း အကြား အရေးတကြီး ဆွေးနွေးစရာ အချက် နှစ် ချက် ရှိလာသည်။ ထရမ့်အား ထောက်ခံမှု ပေးနေခြင်းသည် ၎င်းတို့ အကျိုး အတွက်သာမက နိုင်ငံ အတွက် မည်သို့ အကျိုးမဲ့ရာ မဲ့ကြောင်း ဖြစ်လာနိုင်သနည်း။

ထရမ့်ကို တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးဝါဒီ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် အာဏာရှင်တစ်ဦးအဖြစ် မှတ်ယူပြီး သဘောကျနေခြင်းသည် အစကတည်းက မိုက်မဲသည့် ယူဆချက်တစ်ခု ဖြစ်နေသည်။ ဤသည်ကို သက်သေ ပြနိုင်စရာ အမြောက်အမြား ထွက်ပေါ်လာ‌ နေသည်။ (အနီးစပ်ဆုံး အနေဖြင့် ဂျိုး ဘိုင်ဒင်မှ TikTock အား ပိတ်ပင်ရန် ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်နေ့ အထိ သတ်မှတ်ပေးထားသော်လည်း ထရမ့်ကမူ ဆက်၍ သုံးခွင့် ပေးထားသည်။)

ဒုတိယ အချက်သည် ပိုမို ပြင်းထန်ပြီး သက်ရောက်နိုင်မှု ပို၍လည်း ကြီးမားနေသည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် အခြားသော တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအနေဖြင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ ဦးစားပေးလုပ်ငန်းများကို အလုံးစုံ ပြန်လည် စဉ်းစားသုံးသပ်ရန် လိုအပ်လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

ထရမ့်သည် မြန်မာ တို့၏ တော်လှန်ရေးအား ထိထိရောက်ရောက် ထောက်ခံမှု ပေးရမည့် အရေး မှ နှုတ်ထွက်သွားပြီ ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ရည်ရွယ်ချက် ရှိရှိသော်၎င်း၊ မသိနားမလည်၍ သော်၎င်း ယခင်ကထက်ပင် ပို၍ ဆန့်ကျင်လာသည်။

ထရမ့်၏ အာဏာရှင် လက်သစ် ဝါဒ သည် စစ်အုပ်စု အတွက် သက်တောင့်သက်သာ ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ ထရမ့်မှ ‌ဗလာဒီမာ ပူတင်၊ ရှီကျင်းဖျင်တို့ နှင့် ဆွေမျိုး ပေါက်ဖေါ် လုပ်လာမှု သည် လည်း စစ်အုပ်စု အတွက် အားသာချက် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ လောလောဆယ်တွင် လက်နက်တင်ပို့မှု၊ လေယာဉ်ဆီ ပိတ်ပင်ရေး၊ လုံခြုံရေး ကောင်စီ တွင် ရှုတ်ချရေး တို့ကို မေ့ထားကြရပေတော့မည်။

ထရမ့်၏ မြန်မာ အပေါ် စစ်ပွဲသည်၊ ၎င်းကြေညာသည်ဖြစ်စေ၊ မကြေညာသည်ဖြစ်စေ၊ တစ်နိုင်ငံလုံးအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုကြီးမားပြီး ဆိုးရွားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေကို ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ကို ကြိုတင်ထည့်သွင်းစဉ်းစားရတော့မည် ဖြစ်သည်ဟု ရေးသားထားသည်။

စစ်အုပ်စု ကြောင့် ပဋိပက္ခ များ၊ တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာပြီး အချိန်မရွေး ပေါက်ကွဲနိုင်သည့် ကာလထဲ ရောက် နေချိန် တွင် မြန်မာ လူ့ အဖွဲ့အစည်းတခုလုံး ၏ လက်ရှိ ခံစား နေရသော စိတ်ဖိစီး မှု လွန်ကဲပြီး စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြိုလဲလာ‌ နေ မှု ကို ထပ်မံ ထိုးနှက် တိုက်ခိုက်ခံလိုက်ရခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

ပြည်သူတို့၏ တရားသော ခုခံ တွန်းလှန်စစ် မုချ အောင်ရမည်!!!

"Life begins on the other side of despair.

Jean-Paul Sartre