မတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး အန်တိုနီ ဘလင်ကင်မှ မိမိတို့ သည် ရုရှားရေနံများကို အတူ လက်တွဲပြီး တညီတညွတ်တည်း ပိတ်ဆို့သွားရန် ဥရောပ မဟာမိတ်များ နှင့် ဆွေးနေးနေပြီဟု မမျှော်လင့်ပဲ ထုတ်ဖေါ် ကြေညာလိုက်မှု နှင့် အတူ ကမ္ဘာရေနံ ဈေးကွက်ကြီး သွက်သွက်ခါ အောင် လှုပ်ရမ်းသွားခဲ့ရပြီ ဖြစ်သည်။

ချက်ခြင်းဆိုသလိုပင် အမေရိကန် ရေနံစိမ်း ဈေးနှုန်း ၏ ပြဒါးတိုင်တခု လို ရပ်တည်နေသည့် West Texas Intermediate (WTI) ၏ ဈေးနှုန်းသည် ၉% ခန့် ထပ်မံ မြင့်တက်သွားပြီး ရေနံစိမ်း တစည်လျှင် ဒေါ်လာ ၁၄၀ အထိ ဖြစ်သွားခဲ့သည်၊ နောက်တနေ့ ဖြစ်သည့် မတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင်တော့ ၁၂၃ ဒေါ်လာသို့ ပြန်ကျသွားခဲ့သည်။

သို့သော် ယူကရိန်းတွင် အခြေအနေများ ပို၍ ဆိုးလာပါက တစည်လျှင် ဒေါ်လာ ၂၀၀ အထိ မြင့်တက်လာဖွယ် ရှိနေသည်ဟု ခန့်မှန်းနေကြပြီ ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိ ရေနံကုမ္ပဏီ သူဌေးကြီးများ၊ အိုပက် အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများ အားလုံး သည် CERAWeek ဟု အမည်ပေးထားသည့် နှစ်ပတ်လည် ညီလာခံ ကြီး တက်ရောက်ရန် ဟူစတန်သို့ စုရုံးရောက်ရှိလာမည့် အချိန်နှင့်လည်း တိုက်ဆိုင်နေပေသည်။

ရေနံဈေးနှုန်းများ ဂဏှာမငြိမ် ဖြစ်လာရသည့် အကြောင်းရင်း သုံးရပ် ရှိနေပေသည်။

ပထမ အချက်သည် ရေနံ တင်ပို့ ရောင်းချနိုင်မည့် မပမာဏသည် ကသောင်းကနင်း ဖြစ်လာသည့် အခြေအနေများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် လိုအပ်ချက်များ အတွက် လုံလုံလောက်လောက် ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်ပါမည်လော ဆိုသည့် စိုးရိမ်မှုများ ကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ ယခင်က ကိုဗစ် ကပ်ရောဂါကြီးကြောင့် ရေနံသုံးစွဲမှု ကျဆင်းသွားခဲ့ရာမှ ယခုအခါ ပြန်လည် မြင့်တက်လာနေချိန်လည်း ဖြစ်သည်။ နွေရာသီတွင် အပန်းဖြေ အပျော်ခရီးထွက်ကြမည့် အမေရိကားနှင့် ဥရောပတိုက်သားတို့လည်း ပြင်ဆင်နေကြချိန်လည်း ဖြစ်သည်။

အိုပက် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများသည် ၎င်းတို့ အတွက် သတ်မှတ်ပေးထားသော ခွဲတမ်းများကိုပင် အလျှင်မီအောင် ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်း မရှိကြပဲ ယူကရိန်း စစ်ပွဲ မဖြစ်မီကပင် ကမ္ဘာဝယ်လိုအားထက် တနေ့လျှင် ရေနံစည် တသန်းခန့် လျော့နည်းနေသည်ဟု စွမ်းအင် သတင်းများ မျက်ခြေမပြတ် ထောက်လှမ်းနေသည့် Energy Intelligence က ဆိုသည်။

ဒုတိယ အချက် အနေဖြင့် မစ္စတာ ဘလင်ကင်၏ ကြေညာချက်ကြောင့် ကမ္ဘာဈေးကွက်တွင် တနေ့လျှင် ရေနံစိမ်း စည်ပေပါ ၄.၅ သန်းနှင့် လောင်စာဆီ တနေ့လျှင် စည်ပေပါ ၂,၅ သန်း ထုတ်လုပ်နေသည့် ရုရှား ဈေးကွက်ကြီး ကွယ်ပျောက်သွားမည့် အရေးကို တုန့်ပြန်နိုင်ရန် ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်သွားခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းနှင့် အတူ ကမ္ဘာစီးပွားရေးသည်လည်း ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိုးနှက်ခံရမည့် အရေးနှင့် ကြုံလာရနိုင်သည်။

မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင်မူ နိုင်ငံတကာ စွမ်းအင် အေဂျင်စီ International Energy Agency (IEA) မှ အခြေအနေများကို အလျှင်အမြန် ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ အနေဖြင့် အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းပြီး မိမိတို့ သိုလှောင်ထားသော အရံ ရေနံစည် သန်း ၆၀ ခန့်အထိ  ထုတ်နှုတ် ရောင်းချပေးဖို့ ရှိနေသည်ဟု  ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်လာခဲ့သည်။ ၁၉၉၀ ပင်လယ်ကွေ့ စစ်ပွဲ အတွင်း၊ ၂၀၀၅ ကက်ထရီနား မုန်တိုင်းတိုက်ခတ်ခံရစဉ် အတွင်း နှင့် ၂၀၁၁ လစ်ဗျား အရေးအခင်း များ အတွင်းကလည်း IEA သည် အလားတူ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် ရုရှားတို့ နေ့စဉ်ထုတ်လုပ်တင်ပို့ ရောင်းချနေသည့် ပမာဏ နှင့် နှိုင်းစာလျှင် မပြောပလောက်ဟု ဂိုးလ်မင်း ဆတ်ချ် မှ တာဝန်ရှိသူ က ဆိုသည်။ ထိုပမာဏကို ကာမိရန် ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် အနေအထား မတွေ့ရဟု ဆိုသည်။

ဆော်ဒီအာရေဗီယား ပင်လျှင် လ အနည်းငယ်အတွင်း တရက်ကို စည်ပေပါ တသန်းခန့်သာ လွန်ရောကျွံရော ထုတ်လုပ်နိုင်မည့် အနေအထားတွင် ရှိသည်ဟု သိရသည်။ အိုပက် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ ပေါင်းလျှင်ပင် အပို စည်ပေပါ တနေ့ ၂ သန်းခန့်သာ ရှိမည်ဟု ဆိုသည်။ ကနေဒါ၊ ဘရာဇီး နှင့် ဂွာယာနာ တို့ ပေါင်းလျှင်ပင် တသန်း မပြည့်ဟု တွက်ချက်ခဲ့ကြသည်။

ယခုအခါ အမေရိကန် သံတမန်များသည် ခြေတိုလုနီးပါး ကမ္ဘာပတ်ကာ ပြတ်လတ်သွားမည့် ရေနံ ပမာဏ ကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရန် လုံးပမ်းလျက်ရှိနေကြသည်။ CARAWeek သို့ ရောက်ရှိလာမည့် လူများအားလည်း တတ်နိုင်သမျှ ပို၍ ထုတ်လုပ်ရန် ပြောဆိုကြမည် ဖြစ်ပြီး၊ အမေရိကန်၏ ယှေလ နှင့် နုန်းကျောက်မှ ထုတ်လုပ်နေမှုသည်လည်း ဒီထက် ပိုအောင် မစွမ်းဆောင်နိုင်တော့၊ အမေရိကန် ရေနံ လုပ်ငန်းရှင်များကလည်း ဘိုင်ဒင်၏ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး စကားများကို နားခါးနေသည်မှာ ကြာမြင့်လှပြီလည်း ဖြစ်၍ စိတ်ပါလက်ပါ သိတ်မရှိလှပေ။ ထုတ်လုပ်ရန် လိုအပ်သည့် သဲဈေးနှုန်းကလည်း သုံးဆခန့် မြင့်တက်လာပြီး ဖြစ်သည်ဟု အကြောင်းပြလာကြသည်။ တိုးမြှင်ထုတ်လုပ်မည်ဆိုလျှင်ပင် တနှစ်အတွင်း ဖြစ်လာနိုင်စရာ အကြောင်းမရှိပေ။

ကမ္ဘာစွမ်းအင် လိုအပ်ချက်ကို အကူအညီ ပေးနိုင်မည့် အရာသည် အီရန်အား ပိတ်ပင် ကန့်သတ်ထားမှုကို ဖယ်ရှားပေးလိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ အီရန်သည် ခြောက်လ အတွင်း စည် ငါးသိန်း ခန့် ထုတ်လုပ်မှု မြှင့်တင်နိုင်စွမ်း ရှိနေပြီး တနှစ်အတွင်း နှစ်ဆအထိ တိုးမြှင့်လာနိုင်သည်။ သို့သော် ရုရှားဖက်က ယူကရိန်း နှင့် စပ်လျှင်းပြီး ရုရှား အပေါ် ဒဏ်ခတ်မှုများသည် အီရန်နှင့် ကုန်သွယ်ရေးကို မထိခိုက်ပါဟု အမေရိကန်တို့ဖက်မှ အာမခံရန် ရုတ်ခြည်း တောင်းဆိုလာမှုကြောင့် အဟန့်အတား ဖြစ်လာရသည်။

ယခုအခါ အမေရိကန် တို့သည် ဗင်နီဇွဲလားကိုပင် ပြန်လည် ချည်းကပ်နေရပြီ ဖြစ်သည်ဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေသည်၊ ဗင်နီဇွဲလားသည် တနှစ် အတွင်းမှာပင် တနေ့လျှင် စည်ပေပါ ငါးသိန်းခန့် ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်း ရှိနေသည်။

တတိယ အကြောင်းက ရေနံ ကုန်သည်များ အနေဖြင့် “မိမိဖာသာ မိမိတို့ ဆင်ခြင်ရ” သည့် self-sanction အဖြစ်မျိုး ရောက်ရှိသွားမည့် အရေးကို စိုးရိမ်လာနေကြခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ရုရှားမှ ရေနံထွက်ကုန်များသည် အမေရိကန်တို့ ပိတ်ဆို့မလာခင်ကပင် ပြဿနာ ဖြစ်လာနေခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ အဖို့ ရုရှားမှ ရေနံများ ဝယ်ယူမိပါက အမေရိကန်၏ ဒဏ်ခတ်မှု နှင့် ငြိနေမည်လား ဟု မရေမရာ ဖြစ်လာနေခဲ့ကြပြီးလည်း ဖြစ်သည်။ အားလုံးက ဖြစ်နိုင်လျှင် ရုရှား ထံမှ မဝယ်မိအောင် ရှောင်ကျဉ်လာခဲ့ကြသည်။

ထို့အတွက် ရုရှား၏ ရေနံ ပို့ကုန် ပမာဏ ထိုးကျသွားခဲ့ရသည်၊ အနည်းဆုံး ရုရှား ၏ တနေ့ ရေနံစည်ပေပါ နှစ်သန်းခန့်သည် ဈေးကွက် တွင် ရောင်း၍ မရ ဖြစ်လာခဲ့သည်မှာ ကြာမြင့်နေပြီလည်း ဖြစ်သည်။ အနောက်တိုင်းရှိ ရေနံ ကုမ္ပဏီကြီးများလည်း ရုရှား ရေနံစိမ်း နှင့် သန့်စင်ပြီးသား ရေနံများကို အားမပေးရန် အပြင်းအထန် ဖိအားပေးခံခဲ့ကြရသည်။ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယတို့ပင် အမေရိကန် စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ထားမှု လွတ်အောင်  ရုရှားပိုင် သင်္ဘောများ၊ ဆိပ်ကမ်းများ အသုံးပြုခြင်းကို ရှောင်ရှားခဲ့ကြသည်။

ရုရှား နှင့် ဖက်စပ်လုပ်ငန်း အမြောက်အမြား ကို တာဝန်ကျေစွာ ရုပ်သိမ်းသွားခဲ့သည့် ရှဲလ်သည်ပင် ရုရှားထံမှ ဒစ်စကောင့် ရထားသော ရေနံများကို အရောင်းအဝယ် လုပ်ရာမှ ဒေါ်လာ သန်း နှစ်ဆယ် ခန့် အမြတ်ထွက်သွားသည့် သတင်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သဖြင့် အဆိုပါ အမြတ်ငွေများကို ယူကရိန်း အကူအညီပေးရေး ရံပုံငွေများထဲသို့ ထည့်ဝင်သွားပါမည်ဟု အမြန် ကြေညာချက် ထုတ်လာခဲ့ရသည်။

ရုရှား ရေနံများ ပိတ်ဆို့မည်ဆိုက အမေရိကန်အတွက်လည်း အကျပ်အတည်းများ ဖြစ်လာစရာ အကြောင်း ရှိနေသည်။ ထိုသို့ တခါဖူးမျှ မသုံးရသေးသည့် စီးပွားရေး လက်နက်ကို သုံး၍ ရုရှား၏ အလှုပ်အလှဲ့ မခံနိုင်သည့် ရေနံ တင်ပို့နေမှုကို ဒဏ်ခတ်ရန် အနောက်နိုင်ငံများက စိတ်အားထက်သန်နေကြသော်လည်း တဖက်တွင် ရုရှား ရေနံသည် ကမ္ဘာစီးပွားရေး အတွက် အဓိက နေရာမှ ပါဝင်နေသဖြင့် ရုတ်ခြည်း ဖြတ်တောက်လိုက်မည် ဆိုက အကြီးအကျယ် ထိခိုက်လာမည့် အရေးကိုလည်း စိုးရိမ်ပူပန်နေကြသည်။

ကမ္ဘာငွေကြေး ရံပုံငွေ အဖွဲ့က စစ်ကြီး ဖြစ်လာမှုနှင့် လက်ရှိ ဒဏ်ခတ်မှုများ သည်ပင် ကမ္ဘာစီးပွားရေးအား “လွန်စွာ စိုးရိမ်ရသည့်” အနေအထား ရောက်နေပြီး ဒီထက် တိုး၍ လုပ်မည်ဆိုက အကြီးအကျယ် ပျက်စီးသွားသည် အထိ ဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု သတိပေးလာခဲ့သည်။

ထို့အတွက် မစ္စတာ ဘလင်ကင်သည် ရုရှား အား ပိတ်ဆို့သည့်အတွက် ပြတ်လတ်သွားမည့် ရေနံ ပမာဏကို အခြားတဖက်မှ ရအောင် သေချာမှသာ ပိတ်ပင်သွားမည်ဟု မတ်လ ၆ ရက်နေ့ ကြေညာချက်တွင် ထည့်သွင်းလာခဲ့သည်။ အမေရိကန်သည် ရုရှား ရေနံများကို နဂိုကတည်းက မဖြစ်စလောက်သာ တင်ပို့နေ၍ မထောင်းသာသော်လည်း အဓိက တင်ပို့နေသည့် ဥရောပ မဟာမိတ် များ နိုင်ငံများ အနေဖြင့် လုပ်ရန် လိုလိုလားလား မရှိကလည်း နားလည် ပေးနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဥရောပ နိုင်ငံများသည် ရုရှားမှ တနေ့လျှင် ရေနံစည် ပေပါ ၂.၇ သန်း နှင့် ရေနံထွက်ကုန် ပေပါတသန်းခန့် တင်သွင်းနေသည်။

မစ္စတာ ဘလင်ကင် ၏ စကားသည်သာ အတည် ဖြစ်လာက အမေရိကန် နှင့် ဥရောပတွင် စီးပွားရေး တုန့်ဆိုင်း နှေးကွေးမှု နှင့် ကြုံလာရဖို့ ရှိနေသည်။ လုံးလုံးလျားလျား ပိတ်ပင်ခြင်းထက် အီရန်ကို လုပ်သလို တဆင့် ချင်း လုပ်သွားသည်သာ အကောင်းဆုံး ဖြစ်ပေမည် ဟု အီကော်နော်မစ် မဂ္ဂဇင်း၏ မတ်လ ၇ ရက်နေ့ထုတ် စာစောင်တွင် “The West’s threat of a ban on Russia oil shakes market” ဆောင်းပါးတွင် ဖေါ်ပြထားသည်။